دكتر سید پژمان نیّرثابتی متخصص ارتوپد و فلوشیپ جراحی زانو:

تحرک عامل اصلی حفظ سلامت استخوان ها

بنابر گفته متخصصان حوزه سلامت و درمان، طی سال های اخیر، آمار مبتلایان به بیماری های استخوانی و مفصلی گسترش یافته است. پوکی استخوان به عنوان شاخص بیماری های استخوانی؛امروزه گریبان گیر عده زیادی از مردم ایران شده است. عارضه و یا بیماری که به دنبال آن و در شرایط حادتر، فرد مبتلا در اثر کوچک ترین حرکت، دچار شکستگی شده و حتی ممکن است با این شکستگی، حیات وی به خطر بیافتد. البته در اطرافمان کم نبوده اند افرادی که در اثر پوکی استخوان، فوت شده اند، اتفاق تلخی که اغلب در بین افراد سالمند مشاهده می شود. آمارها، نشان می دهد که 80 درصد زنان بالای 50 سال و نیمی از مردان در کشور دچار پوکی استخوان هستند. این شرایط در بین خانم ها، به مراتب بدتر و ناگوارتر است، چرا که گفته می شود از هر 5 زن ایرانی، یک نفر مبتلا به پوکی استخوان و سه نفر دیگر نیز دچار کمبود تراکم استخوانی هستند. در این بین شکستگی ها و آسیب هایی که به دنبال بروز پوکی استخوان ایجاد می شود، امروزه معضل بزرگی برای حوزه درمان محسوب می شود؛ به طوری که در هر ساعت 6 نفر در کشور به دلیل پوکی استخوان، دچار شکستگی از ناحیه لگن می شوند. در آمار دیگری نیز از قرار گرفتن حدود دو میلیون نفر در کشور در معرض شکستگی استخوان سخن به میان می آید و اما در مورد عارضه آرتروز که گفته می شود، این عارضه نیز طی سال های اخیر به ویژه در جامعه زنان و دختران رشد یافته، امروزه به یکی از بیماری های مفصلی همه گیر در جامعه تبدیل شده و متأسفانه افراد زیادی با آن دست و پنجه نرم می کنند. در مجموع می توان گفت که بیماری های استخوانی و مفصلی که بخش عمده آن در وهله اول به سبک زندگی انسان ها، مربوط می شود و در مراحل بعدی می تواند ناشی از تغذیه و رژیم غذایی نامناسب باشد، مشکلاتی را در حوزه سلامت و درمان موجب شده است. با توجه به افزایش بیماری های مربوط به استخوان و مفصل زانو؛ در ادامه سلسله گزارشات با فعالین حوزه سلامت جامعه، در این شماره با آقای دکتر سید پژمان نیّرثابتی متخصص ارتوپد، فلوشیپ جراحی زانو از اتریش، عضو انجمن جهانی جراحی زانو و مسئول اولین و تنها کلینیک تخصصی زانو و آسیب های ورزشی استان گیلان در محورهای دردهای استخوانی، پوکی استخوان، آسیب های زانو و آرتروز گفتگویی داشته ایم که توصیه ها و اطلاعات خوبی که ایشان در اختیار ما قرار داده اند را با هم مرور می کنیم.
دكتر سید پژمان نیّرثابتی متخصص ارتوپد، فلوشیپ جراحی زانو از اتریش، عضو انجمن جهانی جراحی زانو و مسئول اولین و تنها کلینیک فوق تخصصی زانو و آسیب های ورزشی استان گیلان؛ در مصاحبه‌اي اختصاصي با خبرنگار ما با بیان اینکه متولد شهر رشت است افزود: دوره پزشکی عمومی را در دانشگاه تهران و دوره تخصصی ارتوپدی را در دانشگاه علوم پزشکی ایران گذرانده و در ادامه جهت تکمیل دوره فوق تخصصی جراحی زانو به کشور اتریش و سپس هلند رفته و توانسته تکنیک های جدید جراحی را آموزش ببیند. وی همچنین در استان های گلستان و خوزستان فعالیت پزشکی داشته و در نهایت از سال 1386 در شهر رشت در حوزه درمان بیماران ارتوپدی مشغول به خدمات رسانی است و در اجرای طرح توسعه کاری و بر حسب نیاز استان، اولین و تنها کلینیک فوق تخصصی زانو و آسیب های ورزشی را نیز راه اندازی نموده و در حال حاضر در بیمارستان های آریا، قائم و رسول اکرم رشت هم فعالیت پزشکی دارد.
آقای دکتر، امروزه در جامعه ما با افزایش آمار بیماری های استخوانی مواجه هستیم، قبل از ورود به بحث اصلی، ابتدا اطلاعاتی در خصوص ویژگی های استخوان و مواد تشکیل دهنده آن به خوانندگان ارائه می کنید؟
استخوان ها از یک بخش معدنی و از یک بخش آلی تشکیل شده اند، بخش معدنی استخوان از موادی چون فسفر و کلسیم و بخش آلی آن از مواد پروتئینی تشکیل شده است و در صورتی که تعادل بین مواد معدنی و آلی در استخوان از بین برود باعث خواهد شد تا قوام استخوانی کاهش یابد، که در صورت کم شدن قوام استخوانی نیز باری که می بایست توسط استخوان حمل شود، تحملش سخت شده و به دنبال آن درد ایجاد می شود.
چطور یک فرد دچار کاهش تراکم استخوان می شود؟
دلایل مختلفی بر این امر می گذرد. یکی از دلایل، این است که هورمون های تیروئیدی، فوق کلیوی و رشد خوب عمل نکنند، یکی دیگر از دلایل می تواند ناشی از اختلالات گوارشی باشد که به موجب آن جذب مواد لازم برای استخوان ها به خوبی صورت نمی گیرد، مثل کلسیم و ویتامین D، بخش دیگری از دلایل کاهش تراکم استخوانی مربوط به اختلالات کبدی و کلیوی هستند که به موجب آن، مواد لازم برای ایجاد استخوان تولید نمی شود. یک دسته از مشکلات استخوان ها نیز ناشی از حمله سلول های سرطانی به سلول های استخوانی است که در نهایت به واسطه این عوامل، زمینه بروز دردهای استخوانی در بدن فراهم می شود.
امروزه یکی از شایع ترین عوارض استخوانی، مربوط به پوکی استخوان است که آمارها نشان از بالا بودن جمعیت درگیر کشور با این بیماری دارد، در این خصوص بفرمایید که دلایل اصلی در بروز این عارضه یا بیماری چیست؟
بیماری پوکی استخوان هیچ گونه علائمی مثل درد یا علائم دیگر ندارد، به همین دلیل به بیماری خاموش معروف است. ببینید؛ اسکلت و عضلات بدن انسان برای حرکت آفریده شده است اما امروزه با توجه به کم شدن تحرک، مصرف مواد غذایی نامناسب و از سویی کمتر قرار گرفتن مردم در فضاهای باز و بدنبال آن کمبود ویتامین D، ما شاهد افزایش مشکلات استخوانی هستیم. شاید بتوان به جرأت گفت که بیشترین معضل ما، زندگی کردن در اتاق های بدون نور است که مانع از تحرک و قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای دریافت ویتامین D می باشد. در واقع کم تحرکی مهم ترین عامل بالا رفتن پوکی استخوان در جامعه کنونی ما است.
بخشی از دردهای استخوانی، مربوط به آرتروز است، دلیل اصلی این عارضه چیست؟
متأسفانه بیماری آرتروز جزء 5 بیماری شایع در جهان است و امروزه با توجه به سبک زندگی از جمله: وزن زیاد، تغذیه نامناسب و عدم تحرک آرتروز زودرس را در پی داشته است. در واقع ضعف عضلات اطراف مفصل و از سویی تغذیه نامناسب ارگان های تشکیل دهنده ی مفصل، دو عامل اصلی در بروز بیماری آرتروز است.
آقای دکتر، آرتروز درمان قطعی دارد؟
در حال حاضر تنها توصیه متخصصان ارتوپدی به مبتلایان آرتروز، مراعات با این بیماری است و برای اینکه این بیماری رشد نکند منوط به آن است که بیماران ضمن داشتن تغذیه مناسب، از فشار بیش از حد به مفاصل جلوگیری کنند، تا آرتروز در مفاصل آنها گسترش پیدا نکند.
اما در مورد پوکی استخوان با چه اصولی می توان پیشگیری و درمان کرد؟
همان طور که مهم ترین و اصلی ترین عوامل در بروز پوکی استخوان، داشتن تغذیه نامناسب و عدم تحرک است، برای مقابله با آن نیز می توان به رعایت این دو اصل تأکید کرد. به عبارتی با در پیش گرفتن تغذیه سالم و تأمین مواد مورد نیاز استخوان ها همچون استفاده از لبنیات در رژیم روزانه غذایی و همچنین داشتن تحرک مناسب و در مرحله بعدی، قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای تأمین ویتامین D، می توان از بروز پوکی استخوان پیشگیری کرد. نکته ی مهمی که نیاز است اینجا به آن اشاره کنم، متأسفانه فقر ویتامین D در اغلب افراد جامعه وجود دارد که علت آن نیز عدم استفاده از غذاهای دارای ویتامین D در رژیم غذایی روزانه و از سویی قرار نگرفتن در معرض نور مستقیم خورشید است. از این رو یکی از توصیه های اصلی بنده، آن است که حتماً به این اصل نیز برای حفظ سلامت استخوان ها توجه داشته باشند.
برای اینکه دچار درد زانو و مفاصل نشویم، چه باید کرد؟
زانو یکی از شریف ترین مفاصل بدن است، در این راستا یکی از مهم ترین نکاتی که بیماران می بایست به آن توجه کنند اینست که به محض آسیب دیدگی زانو، در مراحل اولیه بیماری مراجعه داشته باشند، چون در این صورت ما می توانیم درمان های پیشگیری کننده ای را توصیه کنیم که از تخریب و پیشرفت بیماری جلوگیری شود. از این تریبون رسانه همچنین به مردم توصیه می کنم که از بعضی فعالیت ها مثل ورزش غیراصولی، بلند کردن اجسام سنگین، چمباتمه زدن، استفاده زیاد از پله، زمین نشستن طولانی و.. که باعث تخریب بیشتر مفاصل می شود پرهیز کنند.
با درمان های سنتی و خانگی مخالف هستید؟
مسأله موافقت یا مخالفت من نیست، درد یا تورم مفصلی از هر نوعش که باشد، حساس است. مخصوصاً اگر تورم یا درد مفصلی که از چند ناحیه بیمار را آزار می دهد، مثلاً درد در هر دو زانو یا کمر دردها؛ در این زمینه توصیه ام به افراد جامعه اینست که سراغ شکسته بند محلی و یا درمان های غیرعلمی نروند چرا که متأسفانه اگر دیر برای درمان اقدام شود، میزان تخریب خیلی بیشتر می شود ولی اگر در همان ابتدای بیماری به پزشک متخصص مراجعه شود، احتمال تخریب مفصل یا عضو بدن کمتر بوده و درمان سریع تر انجام شده و بیمار زودتر بهبود می یابد، در واقع امروزه با پیشرفت علم، راه های زیادی برای درمان وجود دارد منتهی به شرطی که بیمار، زودتر برای درمان به پزشک متخصص و توانمند مراجعه کند. در این راستا بیمار باید آگاهانه پزشک خود را انتخاب کند و با اعتماد به پزشک خود؛ صبورانه فرآیند درمان را طی کند و مهم تر اینکه ارتباط خود را با پزشک حتماً حفظ نماید چرا که برخی بیماری ها نیاز به درمان طولانی مدت دارند.
....و حرف آخر
توصیه ام به مردم عزیز این است که برای سلامتی خود ارزش زیادی قائل باشند، تفریح، مسافرت، لباس زیبا و... در صورتی خوب است که بدنی سالم و تغذیه ای صحیح داشته باشیم تا بتوانیم از این ها لذت ببریم؛ پس برای سلامتی خود ارزش قائل شویم و قبل از هر چیز، برای سلامتی و بهداشت خود هزینه کنیم چرا که یک هزینه کم در ابتدای هر درد، بهتر از هزینه های گزافی است که موقع شدت یافتن بیماری انجام می دهیم. چند توصیه هم به کسانی دارم که درد مفاصل و پوکی استخوان دارند: نور آفتاب، پیاده روی و راه رفتن در آب، استفاده ار ماهی، لبنیات و شیر سه لیوان در روز و استفاده از جایگزین ویتامینِ D برای افرادی که درد مفاصل دارند و البته زیر نظر پزشک و اینکه همه سعی بر این داشته باشند که دچار افزایش وزن نشوند و وزن خود را متعادل نگه دارند.

*آدرس کلینیک فوق تخصصی زانو
و آسیب های ورزشی دکتر نیّرثابتی:
رشت، گلباغ نماز،ساختمان پزشکان آتیه (پذیرش: روزهای دوشنبه و چهارشنبه از ساعت 16 الی 20) 01332135112

*آدرس مطب ارتوپدی دکتر نیّرثابتی: رشت، چهار راه پورسینا، روبروی اداره ثبت احوال، ساختمان اطبا، طبقه دوم
(پذیرش: روزهای شنبه، یکشنبه و سه شنبه از ساعت 16 الی 20) 01333320456

*اینستاگرام: Pejmannyyersabeti